Holter Πιέσεως (24ωρη καταγραφή αρτηριακής πίεσης)

Η 24ωρη καταγραφή της αρτηριακής πίεσης (Holter Πιέσεως) είναι μία μη επεμβατική, πλήρως αυτόματη τεχνική κατά την οποία μέσω μίας φορητής ηλεκτρονικής συσκευής καταγράφεται η αρτηριακή πίεση (ΑΠ) για παρατεταμένη περίοδο, συνήθως 24 ώρες, με ελάχιστη έως καμία επίδραση στις καθημερινές δραστηριότητες του εξεταζόμενου. Η συσκευή είναι μικρού μεγέθους, τοποθετείται στη ζώνη του ασθενούς, και συνδέεται με ένα περιβραχιόνιο σαν απλό πιεσόμετρο. Πρόκειται για μία τεχνική που είναι αξιόπιστη και διαθέσιμη εδώ και >40 χρόνια, ενώ οι μετρήσεις σε όλα σχεδόν τα διαθέσιμα πιεσόμετρα γίνονται με την ταλαντωσιμετρική τεχνική.

Ο ιατρός ρυθμίζει τα διαστήματα κατά τα οποία θα γίνονται οι μετρήσεις (συνήθως κάθε 15-30 λεπτά), αλλά μπορεί να το κάνει και ο ίδιος ο ασθενής, σε συνεννόηση με τον ιατρό. Απαιτούνται ωστόσο τουλάχιστον 20 έγκυρες μετρήσεις στη διάρκεια της ημέρας και τουλάχιστον 7 έγκυρες μετρήσεις στη διάρκεια της νύχτας για ασφαλή και αξιόπιστα συμπεράσματα από τη μελέτη (Hypertension. 2013 Dec;62(6):988-94).

Εκτιμάται ότι παγκοσμίως έπασχαν από αρτηριακή υπέρταση ~1,13 δισεκατομμύρια άνθρωποι το 2015, με πληθυσμό άνω των 150 εκατομμυρίων να αφορά την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Η συνολική επίπτωση στους ενήλικες είναι 30-45%, με την υπέρταση να γίνεται σταδιακά συχνότερη με την πρόοδο της ηλικίας, με ποσοστό >60% στα άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών.

(NCD Risk Factor Collaboration. Worldwide trends in blood pressure from1975 to 2015: a pooled analysis of 1479 population-based measurement studieswith 19.1 million participants. Lancet 2017;389:37–55, PURE Study Investigators. Prevalence, awareness, treatment, and control of hypertension inrural and urban communities in high- middle-and low-income countries. JAMA2013;310:959–968)

Ιστορική αναδρομή

Μία από τις πρώτες συσκευές ατραυματικής 24ωρης καταγραφής της ΑΠ αναπτύχθηκε το 1962 από τον A. Hinman και τους συνεργάτες του και περιελάμβανε ένα μικρόφωνο προσδεδεμένο στην περιοχή της βραχιονίου αρτηρίας, μια περιχειρίδα την οποία χειριζόταν ο ίδιος ο ασθενής και ένα μαγνητόφωνο, με το οποίο γινόταν η ηχογράφηση των ήχων του Korotkoff.

(Hinman, A. T., Engel, B. T., & Bickford, A. F. (1962). Portable blood pressure recorder Accuracy and preliminary use in evaluating intradaily variations in pressure. American Heart Journal, 63(5), 663-668)

Παρόμοια συσκευή χρησιμοποιήθηκε από τον M. Sokolow και τους συνεργάτες του σε μία μελέτη, που δημοσιεύτηκε το 1966 και διερευνούσε τη σχέση βλάβης των τελικών οργάνων με τη μέση τιμή των μετρήσεων της 24ωρης καταγραφής της ΑΠ.

(Sokolow M, Werdegar D, Kain H, Hinman A. Relationship between level of blood pressure measured casually and by portable recorders and severity of complications in essential hypertension. Circulation 1966; 34: 279-298)

Εξέλιξη συσκευών 24ωρης καταγραφής αρτηριακής πίεσης (ΑΠ)

Α) 1966 , Β) 1988 , C) 2015

Διαθέσιμες συσκευές 24ωρης καταγραφής ΑΠ του κέντρου μας

και πώς γίνεται η εφαρμογή τους στον εξεταζόμενο

Πότε συνιστάται η εξέταση (holter πιέσεως);

Το holter πιέσεως είναι μία έγκυρη εξέταση που δίνει στον θεράποντα ιατρό σαφή εικόνα για τις διακυμάνσεις της αρτηριακής πίεσης κατά τη διάρκεια ενός πλήρους 24ώρου. Οι κύριες ενδείξεις ώστε ο ιατρός σας να σας συστήσει να κάνετε την εξέταση είναι εάν θελήσει να διερευνήσει ή υποπτεύεται:

• Πιθανή υπέρταση της άσπρης μπλούζας (white coat hypertension), σε άτομα υπό ή χωρίς θεραπεία. Πρόκειται για αυξημένες τιμές αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) κατά τις μετρήσεις στο ιατρείο αλλά φυσιολογικές τιμές κατά τις μετρήσεις στο σπίτι ή σε 24ωρη καταγραφή (υπολογίζεται σε ~30-40% των ασθενών με αυξημένη πίεση στο ιατρείο). (Mancia G, Zanchetti A. White-coat hypertension: misnomers, misconceptionsand misunderstandings. What should we do next?J Hypertens1996;14:1049–1052 , Mancia G, Bombelli M, Cuspidi C, Facchetti R, Grassi G. Cardiovascular risk asso-ciated with white-coat hypertension: pro side of the argument.Hypertension2017;70:668–675)
• Πιθανή συγκεκαλυμμένη υπέρταση (masked hypertension) σε άτομα υπό ή χωρίς θεραπεία. Πρόκειται για φυσιολογικές τιμές αρτηριακής πίεσης στις μετρήσεις στο ιατρείο αλλά αυξημένες τιμές σε μετρήσεις στο σπίτι ή σε 24ωρη καταγραφή (υπολογίζεται σε ~15% των ασθενών με φυσιολογική πίεση στο ιατρείο). Μετα-αναλύσεις και πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ο κίνδυνος καρδιαγγειακών συμβάντων είναι σημαντικά μεγαλύτερος στην συγκεκαλυμμένη υπέρταση (MH) σε σχέση με τους νορμοτασικούς και κοντινός ή ακόμα και μεγαλύτερος σε σχέση με ασθενείς με εμμένουσα υπέρταση (Banegas JR, Ruilope LM, de la Sierra A, Vinyoles E, Gorostidi M, de la Cruz JJ,Ruiz-Hurtado G, Segura J, Rodriguez-Artalejo F, Williams B. Relationshipbetween clinic and ambulatory blood-pressure measurements and mortality.NEngl J Med2018;378:1509–1520). (Μancia G, Facchetti R, Bombelli M, Grassi G, Sega R. Long-term risk of mortal-ity associated with selective and combined elevation in office, home, and ambu-latory blood pressure.Hypertension2006;47:846–853). (Fagard RH, Cornelissen VA. Incidence of cardiovascular events in white-coat,masked and sustained hypertension versus true normotension: a meta-analysis.J Hypertens2007;25:2193–2198).κ.α.
• Όταν υπάρχει διαφωνία ανάμεσα στις μετρήσεις ΑΠ στο ιατρείο και στις μετρήσεις ΑΠ στο σπίτι ή όταν υπάρχει μεγάλη αστάθεια και μεταβλητότητα της ΑΠ στο ιατρείο.
• Όταν υπάρχουν υψηλές τιμές ΑΠ σε μετρήσεις στο ιατρείο σε άτομα χαμηλού συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου.
• Σε υποψία υποτασικών επεισοδίων και πιθανή ορθοστατική υπόταση ή λόγω αυτής λιποθυμικά επεισόδια (επεισόδια απώλειας αισθήσεων από υπέρμετρη πτώση της αρτηριακής πίεσης κατά την έγερση) (σε ηλικιωμένους, σε διαβητικούς ασθενείς, σε αυτόνομη νευροπάθεια, νόσο Parkinson κτλ).
• Υπέρταση στην εγκυμοσύνη
• Υπέρταση σε παιδιά και εφήβους
• Πιθανή ανθεκτική υπέρταση (αντίσταση στη φαρμακευτική αγωγή) ή για έλεγχο και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της λαμβανόμενης θεραπείας.
• Υπέρταση σε σύνδρομο άπνοιας ύπνου.

Πλεονεκτήματα 24ωρης καταγραφής

• Παρέχει μεγαλύτερο αριθμό μετρήσεων της αρτηριακή πίεσης (ΑΠ) (~40-90) προσφέροντας μεγαλύτερη ακρίβεια στη μέτρηση.
• Καταγράφει την ΑΠ κατά τη διάρκεια συνηθισμένων καθημερινών δραστηριοτήτων (μετρήσεις ΑΠ σε συνθήκες καθημερινότητας , στο φυσικό περιβάλλον του εξεταζόμενου και κατά τη διάρκεια συνηθισμένων δραστηριοτήτων – real-life settings).
• Επιτρέπει την αναγνώριση της υπέρτασης λευκής μπλούζας (WCH) και της συγκαλυμμένης υπέρτασης (MH).
• Παρέχει πληροφορίες για την αρτηριακή πίεση (ΑΠ) κατά την διάρκεια του ύπνου. Η αρτηριακή πίεση φυσιολογικά μειώνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου, ωστόσο ο βαθμός μείωσης ή η αύξηση της ΑΠ κατά τη διάρκεια του ύπνου μάς δίνει πάρα πολύ χρήσιμες πληροφορίες, και μάλιστα μελέτες έχουν δείξει ότι η ΑΠ κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι ισχυρότερος προγνωστικός παράγοντας από την ΑΠ στη διάρκεια της ημέρας. (European Society of Hypertension Working Group on Blood Pressure Monitoring and Cardiovascular Variability. European Society of Hypertensionpractice guidelines for ambulatory blood pressure monitoring. JHypertens 2014;32:1359–1366)
• Εκτιμά την μεταβλητότητα της ΑΠ κατά τη διάρκεια του 24ώρου.
• Εκτιμά την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής κατά την διάρκεια του 24ώρου.
• Αποτελεί ισχυρό προγνωστικό δείκτη νοσηρότητας και θνητότητας (σχετίζεται καλύτερα με τον κίνδυνο ασυμπτωματικής βλάβης οργάνων-στόχων και καρδιαγγειακών επεισοδίων σε σχέση με την πίεση στο ιατρείο). (JHypertens 2008;26:1919–1927) (PAMELA) study. Circulation 2005;111:1777–1783)

Αποτελέσματα

Εφόσον παρέλθει το 24ωρο όπου ο ασθενής έφερε επάνω του το μηχάνημα, ο ιατρός το παραλαμβάνει και το συνδέει με ηλεκτρονικό υπολογιστή. Με τη χρήση ειδικού λογισμικού, και λαμβάνοντας υπόψιν το ιστορικό δραστηριοτήτων του ασθενή, ο ιατρός παραλαμβάνει τα αποτελέσματα, τα αναλύει και καταλήγει σε διάγνωση.

Συμπερασματικά η 24ωρη καταγραφή αρτηριακής πίεσης (Holter πιέσεως) είναι ένας πολύ αποτελεσματικός, γρήγορος και αξιόπιστος τρόπος καθορισμού της αρτηριακής πίεσης, ο οποίος είναι εντελώς ανώδυνος και ακίνδυνος και με καλύτερη προγνωστική αξία για τη βλάβη οργάνων στόχων και τη μελλοντική εκδήλωση καρδιαγγειακών συμβάντων, σε σχέση με την αρτηριακή πίεση στο ιατρείο.

Επιμέλεια κειμένου:

Μπαραμπούτης Νικόλαος MD, EEGC, PhD(c)
Ειδικός καρδιολόγος
Επιστημονικά υπεύθυνος καρδιολογικού τμήματος ιδιωτικού διαγνωστικού κέντρου-πολυιατρείου «Απεικονιστική Χαλάτση», Πειραιάς
Υποψήφιος Διδάκτωρ Τμήματος Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών
Κάτοχος Ευρωπαϊκού Διπλώματος Καρδιολογίας
τ. Υπεύθυνος εξωτερικού ιατρείου υπέρτασης/λιπιδίων Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών